دو طرف مذاکره کننده نقشه راهي را ترسيم کردند تا براساس آن يکسري مقدمات و تعهدات براي اجرايي کردن برجام انجام دهند. اکنون بعد از گذشت ۳ ماه از توافق هسته اي، آژانس بين المللي انرژي اتمي در بيانيه اي اعلام کرده است که ايران به تمام تعهدات خود پايبند بوده و آنرا اجرايي کرده است.
بيانيه آژانس
در بيانيه آژانس آمده است: «تا تاريخ ۱۵اکتبر(۲۳مهر) فعاليت هاي مشخص شده در چارچوب نقشه راه براي حل و فصل موضوعات باقيمانده در خصوص برنامه هسته اي ايران تکميل شده است. مديرکل آژانس بين المللي انرژي اتمي تصميم دارد تا ۱۵دسامبر ارزيابي نهايي خود را در خصوص حل کليه موضوعات باقيمانده برنامه هسته اي ايران به شوراي حکام ارائه کند.»
رضا نجفي نماينده ايران در آژانس بين المللي انرژي اتمي، نيز با اشاره به بيانيه آژانس تاکيد کرد: «ايران به همه تعهدات خود عمل کرده است و اينک آژانس مي تواند با ارائه ارزيابي نهايي خود اين پرونده را براي هميشه مختوم اعلام کند.»
تعهدات ايران
همچنين نماينده ايران در آژانس گفت: «بر اساس توافق انجام شده با گروه ۱+۵ در برجام، اعضاي اين گروه بايستي قطعنامه اي را به اجلاس فوق العاده ماه دسامبر شوراي حکام آژانس ارائه کنند که هدف آن بستن پرونده مسايل گذشته است. بستن پرونده مسايل گذشته، راه را براي اجراي برجام هموار مي کند که اقدامات مندرج در آن همه معطوف به آينده است. همانطور که شوراي امنيت با تصويب قطعنامه ۲۲۳۱ لغو تمامي قطعنامه هاي پيشين را مقرر کرد قطعنامه هاي قبلي شوراي حکام نيز بايستي تمام لغو شوند.»
اما آنچه که از ابتداي اين مذاکرات از سوي رهبر معظم انقلاب به عنوان خط قرمزهاي توافق مورد تاکيد قرار گرفته است اين بود که نبايد به بهانه نظارت به حريم دفاعي و امنيت کشور نفود کنند و اينکه مذاکره فقط پيرامون مسئله هسته اي است و نه موضوعي ديگر.
هدف ايران از مذاکره
موضوع ديگري که مورد تاکيد رهبري بوده است رفع تحريم ها است. حضرت آيت الله خامنه اي بارها تاکيد کرده اند که هدف از اين مذاکرات تنها رفع تحريم است. «ما دنبال از بين بردن و برداشتن تحريمها هستيم؛ هدف ما از اين مذاکرات لغو تحريمها است؛ جدّاً دنبال اين هستيم که اين تحريمها لغو بشود.»
اينکه ما بخواهيم قلب راکتور اراک را با سيمان پر کنيم، ذخاير اورانيوم را از بين ببريم و تعدا سانتري فيوژ را از ۱۹ هزار برسانيم به ۶ هزار و هرچيز را که در ۱۰ سال گذشته به آن رسيديم را نديده بگيريم تنها هدفمان برداشته شدن تحريم هاست اما تنها يک روز پس از گزارش آژانس انرژي اتمي که اعلام کرده برنامه اتمي ايران شفاف بوده و کشورمان به تعهدات خود پايبند بوده است، جان کري سخنگوي وزارت خارجه آمريکا صحبت از امکان بازگشت پذيري تحريم ها مي کند.
آمريکايي ها و هم پيمانان اين کشور که اين روزها از آزمايش موشکي ايران به هراس افتاده اند به دنبال بهانه جويي در مسير اجراي برجام براي فشار به ايران هستند.
آغاز بهانه جويي هاي موشکي همزمان با ارائه گزارش آژانس
«عماد» که در روزهاي اخير براي آزمايش پرتاب شده است، موشک دوربرد جمهوري اسلامي ايران با قابليت هدايت و کنترل تا لحظه اصابت به هدف است که قادر است اهداف مورد نظر را با دقت بالا مورد اصابت قرار داده و به طور کامل منهدم کند.
قدرت نمايي ايران در بين رسانه ها و مقامات کشورها غربي با واکنش هاي متفاوتي روبرو شد و آمريکا، فرانسه و انگليس از آزمايش موشک عماد ابراز نگراني کردند و آنرا نقص قطعنامه دانستند.
کاخ سفيد هم در واکنش به آزمايش عماد از لزوم تشديد تلاش هاي شديدتري براي متوقف کردن برنامه هاي موشکي ايران خبر داد و سخنگوي کاخ سفيد تاکيد کرد: آمريکا چشمان خود را براي اقدامات بي ثبات کننده ايران در منطقه نبسته است؛ ما ابزارهايي داريم که از تا همچنان با شبه نظاميان و فعاليت هاي بي ثبات کننده ايران برخورد کنيم.
اين واکنش ها درحالي است که در قطعنامه ۲۲۳۱ از ايران درخواست شده است که فعاليت موشکي خود با قابليت حمل کلاهک هسته اي را محدود کند که موشک عماد اين قابليت را نداشته و تنها يک موشک بالستيک دوربرد بود که طبق ماده ۵۱ منشور ملل متحد همه کشورها حق دفاع مشروع از خود را دارند و اين اقدام ايران در حوزه مشکي نيز کاملا دفاعي بوده است.
آيا آزمايش موشک نقض توافق است؟
علاوه بر اين بارها و بارها عراقچي عضو تيم مذاکره کننده هسته اي و معاون حقوقي وزير امورخارجه تاکيد کرده بود نقض قطعنامه، نقض برجام نيست.
عراقچي بعد از توافق هسته اي در محافل گوناگون در مورد بند ۳ قطعنامه شوراي امنيت ۲۲۳۱ و محدوديت فعاليت‌هاي موشک‌هاي بالستيکي که قابليت حمل کلاهک هسته‌اي داشته باشند، اينگونه توضيح داده است که «در قطعنامه جديد از ايران تنها درخواست مي کند؛ بنابراين الزام‌آور نيست، لذا ممنوعيت گذشته تبديل به محدوديت غيرالزام‌آور شده است و فقط از ايران درخواست مي‌کند که فعاليت‌هاي موشکي روي موشک‌هاي بالستيک که براي حمل کلاهک هسته‌اي طراحي شده است، نداشته باشد که البته ايران چنين فعاليتي هم ندارد.»
البته بهانه جويي هاي آمريکا به آزمايش موشکي ايران ختم نمي شود و وزارت خارجه اين کشور در گزارشي موسوم به آزادي ديني، نام ايران را در کنار کشورهايي مثل عربستان سعودي قرار داد که اقليت هاي ديني را از حقوق شان محروم مي کنند.
بهانه‌اي ديگر؛ گزارش حقوق بشري آمريکا عليه ايران
جان کري در اظهاراتي در وزارت خارجه آمريکا که در واقع توضيح درباره گزارش موسوم به آزادي ديني در سال ۲۰۱۴ بود مدعي شد: اقليت هاي ديني، از جمله کساني که به هيچ ديني مومن نيستند، بايد همان حقوقي را داشته باشند که اکثريت دارند و اين يک ايده بنيادين است.
متاسفانه صفحات اين گزارش پر از توضيحات و گزارش هاي اقليت هايي است که حقوق شان در کشورهايي مثل ميانمار، ايران، پاکستان، روسيه، عربستان سعودي و بسياري کشورهاي ديگر تضييع مي‌شود.
سخنگوي دستگاه ديپلماسي نيز اين گزارش را فاقد اعتبار دانست و تاکيد کرد که اين گزارش تکراري و کليشه اي با هدف اعمال فشار بر ايران تهيه شده است.
هدف آمريکا از مذاکره
اين بهانه جوبي هاي آمريکا طبيعي است چراکه هدف آنان از مذاکرات با ايران مسئله هسته اي نبوده و خودشان بهتر مي دانند که ايران هيچگاه به دنبال سلاح هاي کشتارجمعي نبوده و نيست. هدف آمريکايي ها از مذاکره با ايران گفتگو پيرامون مسائل مختلف منطقه اي و بين المللي است تا خط مقاومت را تضعيف کنند و با نفوذ از طريق مذاکره بزرگترين مانع اجرايي شدن اهداف و سياست هاي پليد خود در منطقه يعني ايران را کنار بزنند.
آيت الله جنتي در خطبه هاي ديروز نمازجمعه تهران در مورد اهداف آمريکا از مذاکرات گفت: به نظر من برجام و موفقيت‌هايي که طرف ما به دست آورد گام اولشان بود و اگر مقاومت نکنيم سراغ موضوعات ديگر مي‌روند و خواهند گفت که اسرائيل را به رسميت بشناسيد، حقوق زن و مرد را مساوي کنيد، حکم قصاص را برداريد، ازدواج هم‌جنسان را تأييد کنيد و ارتباط خود را با حزب‌الله لبنان و سوريه و عراق قطع کنيد. اما به اذن خدا و هدايت‌هاي رهبري ارتباطمان با همه انقلابيون اسلامي را تا آخرين قطره خون حفظ خواهيم کرد.
دبيرشوراي نگهبان با اشاره به اينکه نقشه آمريکايي‌ها حاکم شدن بر منطقه و ايران است، گفت: مي‌خواهند سوريه، لبنان، عراق و سپس ايران را قبضه کنند و در داخل نيز به دنبال نفوذ براي رسيدن به اهدافشان هستند. مي‌خواهند در مراکز تصميم‌سازي مثل مجلس نفوذي‌هاي خود را بفرستند. در دولت نيز مراکز تصميم‌سازي به غير از هيأت دولت به عنوان زيرمجموعه وجود دارد که مي‌خواهند در آنها نفوذ کنند و همچنين قصد حاکم کردن فرهنگ غربي را دارند که ان‌شاءالله اين آرزوها را به گور خواهند برد.
سياستي که از سوي ديده بان نظام رهبر معظم انقلاب به درستي پيش بيني شده و ايشان خطاب به دولتمران تاکيد کرده اند: «مذاکره با آمريکا ممنوع است زيرا اين مذاکره نه تنها هيچ نفعي ندارد بلکه ضررهاي بيشماري نيز دارد. شرايط کنوني از لحاظ فعاليت ها و تلاشهاي دشمنان جمهوري اسلامي که ما بر آنها احاطه اطلاعاتي نيز داريم، مقطع مهمي است زيرا آنها به دنبال تغيير محاسبات مسئولان و تغيير افکار مردم درخصوص مسائل انقلابي، ديني و مصالح ملي کشور هستند.»
روز موعود؛ آزموني براي غرب
طبق برنامه پيش بيني شده دو روز ديگر زمان اعلام تائيد و تصويب برجام از ايران و ۱+۵ و نيز اعلام لغو يا تعليق تحريم هاي هسته اي ايران خواهد بود.
طبق نقشه راه آمانو تا ١٥ دسامبر – ٢٤ آذر - فرصت دارد تا اين گزارش را از راستي آزمايي ايران به شوراي حکام ارائه دهد. پس از آن شوراي حکام گزارش را بررسي مي کند و طبق برجام، کشورهاي ۱+۵ پيش نويس قطعنامه اي را با هدف بستن پرونده پي. ام. دي به شوراي حکام ارائه مي دهند. با توجه به اينکه روال قانوني در ايران طي شده و روال قانوني در کشورهاي ۱+۵ هم پيش از اين طي شده بود، روز يکشنبه راس موعد ۹۰ روز را روز تصويب يا - Adoption Day - اعلام مي شود و در اين روز ظريف و موگريني بيانيه مشترکي صادر مي کنند و طبق برجام در همان روز شوراي وزيران اتحاديه اروپاتحريم هاي اروپا را لغو مي کند و رييس جمهور امريکا هم دستورات اجرايي را لغو و اجراي تحريم هاي کنگره را متوقف خواهد کرد. البته قوانين لغو تحريم ها زماني اجرايي خواهد شد که ايران هم اقدامات خود را انجام دهد و پس از آن در روز اجرايي شدن، که دو ماه ديگر است لغو تحريم ها جنبه عملي به خود خواهد گرفت.
ايران و آمريکا پس از برجام
عراقچي در مورد بدعهدي ها طرف مقابل و در واکنش به اظهارات جان کري مبني بر بازگشت پذيري تحريمها گفت: هرلحظه طرف مقابل به تعهدات خود عمل نکند جمهوري اسلامي ايران بلافاصله نسبت به تعهدات خود در برجام تجديد نظر خواهد کرد که اين شامل توقف اجراي پروتکل الحاقي هم مي تواند باشد.
او که از سوي ظريف رييس ستاد پيگيري اجراي برجام نيز شده است، تاکيد کرد: بازگشت پذيري همواره يکي از انتخاب هاي ايران خواهد بود که در مصوبات مجلس شوراي اسلامي و شورايعالي امنيت ملي هم بر آن تاکيد شده است و کشورهاي ١+٥ حتي يک لحظه نبايد در اراده ايران در اين زمينه ترديد کنند.
آنچه که مهم است اين است که چه اين متن تصويب شود يا نشود، سياست ما در مقابل آمريکا تغيير نخواهد کرد و مرحله بعد از برجام يعني اجراي آن بسيار مهم تر از خود برجام خواهد بود. مرحله اي که با توجه به کارنامه آمريکايي ها در قبال ايران بايد هوشيار بود تابه نفوذ منجر نشود و در عين حال به مهمترين هدف مذاکره که رفع تحريم ها نيز بوده است دست يابيم. همچنان که جان کري صحبت از بازگشت پذيري تحريم ها به عنوان گزينه روي ميز مي کند ما نيز به طرف مقابل مي گوييم در صورت عدم پايندي به تعهداتشان در قبال ايران، موشک هاي روي لانچر، غني سازي، سانتري فيوژ و دست هاي بر ماشه نيز گزينه روي ميز ايران خواهد بود؛ و همچنانکه فرمانده کل قوا بعد از توافق هسته اي فرمودند: «آمريکا اتمّ مصاديق استکبار است؛ خودتان را آماده کنيد براي ادامه مبارزه با استکبار»، خودمان را براي ادامه مبارزه با استکبار آماده خواهيم کرد.